Program walki ze smogiem

1. DIAGNOZA SYTUACJI – JAK ŹLE JEST Z WARSZAWSKIM POWIETRZEM?

Warszawski Ratusz przekonuje nas na billboardach, że „powietrze w Warszawie się poprawia”.

To nieprawda – z publikacji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, instytucji odpowiedzialnej za monitorowanie jakości powietrza w Warszawie, wynika, że jakość powietrza w 2017 była gorsza niż w 2016 roku!

Od lat nie widać żadnej poprawy w stołecznym powietrzu, a Ratusz prowadzi politykę dezinformacji. Mieszkańcy mają prawo wiedzieć, jaka jest prawda i jakie konsekwencje ma smog szczególnie dla dzieci, najbardziej narażonych na skutki wdychania groźnych dla zdrowia pyłów zawieszonych.

Nasze postulaty:

1) Program darmowych badań pulmonologicznych w Warszawskich szkołach

W Krakowie ok. 12% dzieci w wieku 7-8 lat ma już objawy astmy (średnia dla PL 4%). Mamy prawo wiedzieć, jak bardzo warszawski smog wpływa na zdrowie naszych dzieci. Proponujemy, aby w warszawskich szkołach przeprowadzić darmowe badania, które pomogą określić skalę problemu w Warszawie.

2) System monitorowania powietrza

Mieszkańcy mają prawo wiedzieć, jaki jest stan powietrza w mieście i w ich okolicy, a monitoring powietrza powinien zostać powiązany z działaniami krótkoterminowymi. W tej chwili jedynym działaniem krótkoterminowym jakie może podjąć Warszawa jest wprowadzenie darmowej komunikacji. To nie wystarcza! Potrzebna jest rzetelna wiedza o aktualnym stanie jakości powietrza i dopasowane do niej działania zaradcze.

Docelowo proponujemy budowę 10 nowych stacji pomiarowych, w tym minimum 4 komunikacyjnych, zlokalizowanych w różnych dzielnicach Warszawy oraz sieć ok. 100 czujników powietrza zlokalizowanych w pobliżu warszawskich szkół i placówek oświatowych.

Jaki jest koszt ich realizacji?

• Koszt zakupu i instalacji stacji pomiarowej, która mierzyłaby pyły zawieszone PM10, PM2,5 oraz benzo(a)piren oszacować należy na ok. 350 tys. zł,
• W przypadku doposażenia w analizatory gazowe mierzące tlenki azotu i ozon koszty zwiększyć się mogą o 100-150 tys. zł
• Średnioroczny koszt utrzymania  stacji automatycznej, pobierania manualnych próbek pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 oraz wykonywania oznaczeń metali ciężkich (arsen, kadm, nikiel, ołów) i benzo(a)pirenu w pyle PM10 w 2015 roku wynosi ok. 150 tys. zł.
• Z szacunków WIOŚ wynika, że po okresie gwarancyjnym koszty te mogą być wyższe o ok. 50 tys. zł. W kosztach tych nie uwzględniono wynagrodzenia pracowników. Obsługa stacji pomiarowej wymaga około 1/3 etatu.
• Wdrożenie zintegrowanego systemu informowania mieszkańców o stanie jakości powietrza z wykorzystaniem wyświetlaczy w komunikacji, oraz dodatkowych 25 wyświetlaczy zamontowanych w wybranych punktach w Warszawie. Koszt jednej tablicy LED to około 25 tys. zł.

2. „WARSZAWA NIE DYMI” – PROGRAM WYMIANY „KOPCIUCHÓW” 

Nasze postulaty:

1) wymiana pieców w lokalach miejskich

1900 lokali m.st. Warszawy ogrzewanych jest najtańszym paliwem. Wymiana tych pieców powinna być priorytetem dla miasta. Ruchy miejskie w 2018 r. wywalczyły obietnicę wymiany wszystkich kopciuchów do końca 2019 r. Po wyborach, jako radni przypilnujemy urzędników, aby ta obietnica została zrealizowana.

2) Nowy program dotacji do wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji w lokalach prywatnych

Władze Warszawy dopiero od 2017 roku prowadzą nabór wniosków o dofinansowanie wymiany pieców na paliwa stałe. Niestety, już wiemy, że system wprowadzony przez warszawski Ratusz nie działa! W 2017 roku w Warszawie udzielono jedynie 262 dotacji do wymiany pieców.  Dla porównania, w Krakowie w 2017 roku wymieniono 6 tysięcy pieców, we Wrocławiu 1500, a w Katowicach 355.

Co należy zmienić?

a) INFORMOWANIE
Rozpoczęcie przed sezonem grzewczym ogólnowarszawskiej kampanii informacyjnej o zanieczyszczeniach powietrza.
• Przeprowadzona kampania musi dotrzeć do wszystkich (!) właścicieli i zarządców nieruchomość z informacją o uchwale antysmogowej i jej konsekwencjach.
• Kampania ma przekazać precyzyjną informację o programie dopłat oraz kontakt do osoby odpowiedzialnej za udzielanie odpowiedzi dot. dopłat w Urzędzie Dzielnicy.
• Konieczne jest zorganizowanie spotkań dzielnicowych na temat możliwości uzyskania dotacji.
• Kampanię powinno się prowadzić z udziałem punktów oświatowych, parafii oraz aptek.

b) DORADZTWO DLA MIESZKAŃCÓW
Konieczne jest powołanie doradców odpowiedzialnych za kontakt z mieszkańcami, których dotyczy problem wymiany pieca
• Doradcy powinnni nawiązywać bezpośredni kontakt z właścicielami i zarządcami nieruchomości. Będą proponować skorzystanie z dotacji na wymianę pieca węglowego oraz skorzystanie z dopłat do rachunków (program osłonowy “Zielone wsparcie”).
• Doradcy powinni mieć za zadanie wspieranie mieszkańców w formalnościach związanych z uzyskaniem dotacji (wypełnianie i weryfikacja wniosków).
• Doradcy energetyczni będą odpowiedzialni za przeanalizowanie wydatków na ogrzewanie oraz zaproponowanie najkorzystniejszej oferty, we współpracy z ekspertami z urzędu miasta.

c) ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE
Wprowadzenie kryterium zamożności: zwiększenie poziomu dofinansowania do 100% dla osób najbardziej potrzebujących oraz wprowadzenie 100% refundacji na koszty związane z przygotowaniem dokumentacji technicznej wymiany pieców lub przyłączy.

• Dotacje celowe do rachunków za ogrzewanie dla najuboższych.
  • Umożliwienie ubieganie się o dotacje dla niezapłaconych faktur za montaż i zakup innego systemu ogrzewania.
  • Dofinansowanie dla systemów ogrzewania: – ogrzewanie z miejskiej sieci ciepłowniczej, – ogrzewanie gazowe wraz z wewnętrzną instalacją – ogrzewanie olejowe wraz z wewnętrzną instalacją – ogrzewanie oparte na odnawialnych źródłach energii.
  • Wprowadzenie premii za wymianę pieców na źródła niskoemisyjne.
  • Wsparcie finansowe dla projektów termomodernizacji. We współpracy z miastem właściciel mieszkania może podjąć się inwestycji w termomodernizację. Po przejściu procedury konsultacyjnej i audytu energetycznego (analiza stanu technicznego budynku w zakresie zużycia energii) doradca rekomenduje działania gwarantujących znaczącą poprawę efektywności energetycznej (np. docieplenie, wymianę okien, drzwi).
  • W celu zachęcenia do przeprowadzenia termomodernizacji, miasto może wprowadzić wskaźnik efektywności energetycznej budynku jako mnożnik ulgi podatku od nieruchomości. Wyższa efektywność oznaczałaby niższy podatek dla mieszkańców.

Ile to będzie kosztowało?

Szacuje się, że na terenie Warszawy znajduje się około 16 tysięcy prywatnych pieców. Średni koszt wymiany pieca kształtuje się w przedziale 7-15 tys. zł. Szacując więc średni koszt z wymianą źródła ciepła na 12 tys można przyjąć, że łączy koszt wymiany pieców w prywatnych lokalach to koszt około 200 mln zł. To tyle samo, ile miasto zdecydowało się przeznaczyć na budowę parkingów podziemnych w centrum Warszawy.

Nie ma jednak konieczności udzielania dofinansowania wszystkim, ponieważ stan finansowy wielu mieszkańców Warszawy pozwala na samodzielną inwestycję w nowe źródło ogrzewania. Konieczne jest jednak przekazanie rzetelnej informacji o konieczności wymiany źródła ogrzewania lub podłączenia się do sieci gazowej lub ciepłowniczej.

3. OGRANICZENIE SMOGU, KTÓREGO ŹRÓDŁEM SĄ SAMOCHODY

Smog w Warszawie to problem całoroczny, a przekroczenia norm zdarzają się także latem, wiosną i jesienią, nie tylko zimą. To dlatego, że, jak wynika z danych WIOŚ, za ponad połowę emisji pyłów PM10 w mieście odpowiadają samochody. Warszawa powinna walczyć zarówno o przesiadanie się Warszawiaków z samochodów do komunikacji publicznej i na rowery, jak i o to, by zniwelować skutki masowego ruchu samochodów po mieście (np. w postaci pyłu unoszonego z ulic przez ruch samochodów). Bez takich działań nie można mówić o skutecznej walce z zanieczyszczeniem powietrza.

Nasze postulaty:

1. Stworzenie spójnej sieci buspasów na głównych ulicach dojazdowych. Tylko punktualna komunikacja publiczna zachęci mieszkańców do przesiadki z samochodu do komunikacji miejskiej. Alternatywa powinna być jasna: jadąc ZTM nie stoisz w korku i na czas dojeżdżasz do pracy/szkoły/domu.
2. Parkingi P&R w pobliżu wszystkich głównych stacji i przystanków kolejowych na liniach dojazdowych do Warszawy oraz przy większych węzłach przesiadkowych. Miasto powinno z publicznych pieniędzy tworzyć miejsca parkingowe tam, gdzie chcemy, żeby kierowcy zostawiali samochody – czyli na obrzeżach miasta, a nie w centrum.
3. Miejska aplikacja wspierająca wspólne dojazdy samochodem do pracy dla osób regularnie dojeżdżających w min. 4 osoby i umawiających się na wspólne przejazdy z sąsiadami.
4. Ograniczenie bezpłatnego parkowania dla pracowników urzędów oraz radnych. W zamian pracownicy urzędów powinni otrzymać zniżki na długoterminowe karty ZTM.
5. Bezwzględna walka z nielegalnym parkowaniem na terenie miasta.
6. Rozszerzenie strefy płatnego parkowania do obszaru mniej więcej odpowiadającego dawnej gminie Centrum.
7. Ograniczanie możliwości otrzymywania kilku abonamentów do strefy SPPN w jednym lokalu mieszkalnym. Drugi abonament to obecnie 18% abonamentów wydanych w strefie!
8. Wdrożenie programu regularnego mycia ulic na mokro “ulice bez pyłu” – w dniach bez przymrozków.
9. Niskoemisyjny transport publiczny – wprowadzenie zasady, że przy wymianie starego taboru nowy jest niskoemisyjny.
10. Zwiększanie stref ograniczonej prędkości na terenie Warszawy – ogranicza unos wtórny oraz w sposób znaczący ogranicza hałas. Ograniczenie prędkości samochodów w porze nocnej.
11. Wsparcie dla tworzenia przyspieszonych linii podmiejskich
12. Utworzenie dobrze skomunikowanych z centrum punktów przesiadkowych dla podmiejskich linii prywatnych autobusów dzięki czemu nie będą one musiały wjeżdżać do centrum.
13. Wdrożenie w Warszawie Strefy Czystego Transportu – po konsultacjach społecznych oraz po zmianach ustawowych, pozwalających także na ograniczenie ruchu pojazdów w godzinach szczytu.

 4. OCHRONA DRZEW I ZIELENI

Drzewa i tereny zielone to sojusznik człowieka w walce o czystsze powietrze. Dotyczy to szczególnie tzw. klinów napowietrzających, które pomagają w wietrzeniu Warszawy z zanieczyszczeń, oraz dorosłych drzew – zwłaszcza przy dużych ulicach – które wytwarzają tlen i pochłaniają CO2, a także w pewnym stopniu pomagają filtrować zanieczyszczenia dzięki swoim właściwościom. Kliny napowietrzające i dorosłe drzewa to majątek i dobro miasta, które należy bezwzględnie chronić. Rozwój i ochrona terenów zielonych, tworzenie infrastruktury zielonej i niebieskiej, to mitygacja zmian klimatycznych i sposób na dostosowanie się miasta do zmian klimatycznych poprzez: ograniczenie spływu powierzchniowego i lokalnych podtopień, niwelowanie efekty „wyspy ciepła”, tworzenie zacienionych ciągów komunikacyjnych zachęcających do poruszania się pieszo lub rowerem (pośredni wpływ na walkę ze smogiem transportowym), a także ochrona mieszkańców przed hałasem pochodzącym z transportu. etc.

Nasze postulaty:

1) Ochrona klinów napowietrzających przed zabudową

Na terenie Warszawy wyznaczono 9 korytarzy napowietrzających tzw. klinów. Na koniec grudnia 2017 r w rejonie gdzie wyznaczone są kliny napowietrzające znajduje się zaledwie 27% mpzp. Łączna powierzchnia klinów wynosi 116 km2, a powierzchnia uchwalonych mpzp wynosi 31 km2. Dla wielu obszarów prace trwają od wielu lat, a w tym czasie na podstawie wztek powstają kolejne inwestycje deweloperskie oraz centra handlowe. Efektywna ochrona systemu przewietrzania Warszawy i prawidłowe funkcjonowanie systemu mogą zostać wdrożone tylko poprzez uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i zwiększenia stopnia pokrycia MPZP (rzeczywista ochrona prawna w postaci aktu prawa miejscowego). Rozwój i dbałość o ciąg wentylacyjny poprzez jego uspójnienie- połączenie ze sobą enklaw zieleni i rozwój terenów zieleni urządzonej wchodzących w skład korytarzy napowietrzających i całkowity zakaz ich zabudowy.

2) Pełna inwentaryzacja drzew w Warszawie + oszacowanie stanu pokrycia koronami.

Warszawa powinna, śladem Nowego Jorku, postawić na inwentaryzację całego drzewostanu wraz ze stanem pokrycia koronami drzew, które mają największe znaczenie w walce z zanieczyszczeniami. Stan zdrowia każdego dorosłego, dorodnego drzewa powinien być przedmiotem wiedzy publicznej.

3) Utrzymanie zasady, że bilans drzew musi być pozytywny w każdej dzielnicy na koniec roku.

Warszawa chwali się tym, że liczba nasadzeń przewyższa liczbę wycinanych drzew. Niestety, niektóre dzielnice są w tym znacznie poszkodowane – np. Białołęka od lat ma ujemny współczynnik jeśli chodzi o proporcję drzew wycinanych do nowych nasadzeń. Proponujemy wprowadzenie zasady, zgodnie z którą biland drzew na koniec roku musi być pozytywny w każdej z 18 dzielnic Warszawy. Opracowanie „Standardów jakości zieleni dla m. st. Warszawy” zawierających zapisy o konieczności wykonywania nasadzeń zastępczych w przypadku wycinki drzew zagrażających zdrowiu i mieniu oraz kolidujących z inwestycjami i drzew obumarłych i nierokujących szans na przeżycie. Nasadzenia zastępcze mają pełnić rolę „kompensacji przyrodniczej” tj. szacować straty wynikłe z wycięcia drzewa i posadzenie drzew (l.mn.) dużych, kilkuletnich, mogących budować usługi ekologiczne jak najszybciej. Całkowite odejście od wykonywania nasadzeń zastępczych 1:1 (zastępowanie jednego dużego drzewa małą sadzonką).

4) Zapobieganie nadmiernej wycince drzew poprzez podjęcie przez Radę Gminy uchwały o charakterze prawa miejscowego określającej w jakich przypadkach drzewa i krzewy nie będą mogły być wycinane. Priorytet dla przesadzenia dużych, zdrowych drzew zamiast wydawania zezwoleń na ich wycinanie z określeniem opłaty zgodnej z Rozporządzeniem wykonawczym.

5) Ochrona zieleni w uchwalanych miejscowych planach zagospodarowania terenu poprzez planowe zapisy funkcji (ZI- tereny zielenie izolacyjnej, szpalery drzew i strefy zieleni wysokiej), chroniące tereny zadrzewione przed presją inwestycji. Wskazywanie w MPZP minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do działki budowlanej. Zasada udziału powierzchni biologicznie czynnej w każdym planie. Zakaz możliwości uchwalania mpzp z powierzchnią biologicznie czynną na poziomie 0%

6) Priorytetowe traktowanie drzew wzdłuż ulic – zarówno w kwestii ochrony jak i nowych nasadzeń.

Warszawskie ulice, zwłaszcza te ruchliwe, powinny być obsadzone z obydwu stron mimimum jednym szpalerem drzew. Takie rozwiązanie pomoże (w ograniczony sposób) w walce z zanieczyszczeniami, ale w sposób synergiczny: przede wszystkim zwiększy atrakcyjność ulic miejskich, zmniejszy uciążliwość hałasu transportowego odczuwaną przez mieszkańców, zwiększy poziom bilansu powierzchni biologicznie czynnej w mieście. Zwiększy poziom retencji i zmniejszy poziom nagłego spływu powierzchniowego i podtopień po ulewnych deszczach.

7) Ochrona terenów kluczowych dla lokalnej społeczności – np. terenu Lasu Milowego w Wesołej przy projektowanej trasie obwodnicy warszawskiej

8) rozwój zielonych torowisk– zwiększy tłumienia hałasu transportowego tramwajowego (nawet do 5 dB), wpłynie na wzrost bilansu powierzchni biologicznie czynnej a także będzie przeciwdziałać (w sezonie wegetacyjnym) wtórnemu unosowi zanieczyszczeń transportowych, który poza sezonem grzewczym jest jedną z głównych przyczyn epizodów smogu w Warszawie.

9) Priorytetowe traktowanie zieleni towarzyszącej zarówno budynkom mieszkalnym, jak i usługowym.

Rozwój zadrzewień w formie szpalerów, ogrodów wertykalnych i zielonych dachów pozwala w sposób synergiczny dbać o kontrolowany spływ wody i właściwą retencję (rozwój zielono-błękitnej infrastruktury), redukcję miejskiej wyspy ciepła, redukcję hałasu. Zielona infrastruktura izolując budynek w lecie pozwala oszczędzać 50-70 % energii wykorzystywanej przez klimatyzatory, a zimą obniża straty ciepła do 30 %.

 5. ALARM SMOGOWY – DZIAŁANIA DORAŹNE (w przypadku wystąpienia incydentów smogowych)

W tej chwili jedynym działaniem, jakie może podjąć miasto w dniach incydentów smogowych, jest wprowadzenie darmowej komunikacji. To za mało – potrzebne są dodatkowe działania, które zachęcą mieszkańców by faktycznie przesiadali się w te dni do komunikacji miejskiej. Niestety, polskie prawo nie pozwala na zamykanie miasta dla ruchu prywatnych samochodów czy nawet czasowe ograniczenia ruchu, jednak miasto może wprowadzać rozwiązania doraźne, które poprawią sytuację w dni smogowe.

Propozycje działań:

1. Bezpłatne bilety w pojazdach komunikacji miejskiej w dni incydentów smogowych;
2. Identyfikacja najbardziej zatłoczonych linii komunikacji miejskiej + procedura szybkiego wdrażania dodatkowych kursów w dniach wystąpienia epizodów smogowych;
3. Program kontroli „trucicieli”: emisja spalin (na podstawie umowy z policją) + niska emisja (drony)
4. Czasowe ograniczenia w ruchu prywatnych samochodów na niektórych ulicach (np. zwężanie ulic o 1 pas ruchu i przeznaczenie go na tymczasowe miejsca do zaparkowania auta)